Ik kwam deze science-fictionthriller tegen bij mijn research voor mijn nieuwe MacFan filmcolumn, over computers in film. Ik had er nog nooit van gehoord. Heel vreemd is dat niet. Colossus heeft een nogal donkere boodschap en een pikzwart einde. Bioscoopgangers zullen met weinig hoop de zalen verlaten hebben. Toch is de film zeker interessant.
Colossus is een gigantische supercomputer die bedacht is door Dr. Charles A. Forbin. Het intelligente apparaat krijgt de volledige controle over de Amerikaanse defensie en het vermogen zelf te beslissen wat nodig is als er dreiging is. Inclusief het lanceren van kernwapens. Zodra Colossus is geactiveerd kan zelfs Forbin zelf geen invloed op zijn beslissingen nemen. Hij kan met de machine praten maar de vraag is of Colossus daar gevoelig voor is.
Dat dit fout gaat en tot enorme problemen leidt, is op voorhand te voorspellen. Het is uiteraard een bizar idee maar juist daarom is het een boeiende film (gebaseerd op een evenzo intrigerend boek trouwens). De film is al in 1968 gemaakt maar werd pas twee jaar later uitgebracht. Stanley Kubrick liet rond dezelfde tijd zien, met HAL 9000 , dat een computer een eigen mening kan hebben die niet bepaald gunstig uit kan pakken voor de mensen in zijn buurt.
Maar Colossus gaat nog een flink aantal stappen verder. De dreiging die het anonieme apparaat met een display van teksten en later een robotstem weet uit te stralen, is tastbaar. Chilling zelfs. Het is dan ook jammer dat regisseur Joseph Sargent (in navolging van het boek) er een romance bij haalt en een hele serie scenes waarin Forbin met surveillance cameras wordt gevolgd door Colossus. De romance met een collega-wetenschapper is bedoeld om ongemerkt informatie uit te kunnen wisselen, maar het doet nogal silly aan.
Voor de rest is het boeiende SF met krachtige ideeen over de Koude Oorlog (die hier juist wat aan het afnemen is gezien de samenwerking door Colossus en Guardian) en de macht van de computer versus de onmacht van de mens. Het zijn thema’s waarin filmmakers als John Badham (Wargames, 1983) en James Cameron (The Terminator, 1984) jaren later naar terugkeerden. Colossus zegt veel over de paranoia waarin destijds naar supercomputers gekeken werd. Maar er zijn uiteraard ook mooie parallellen te trekken met de post-9/11 jaren, de NSA en Edward Snowden.
John Landis geeft een mooie introductie tot de film