Tag: kunst
Kijken naar oude meesters
Behalve bij de directe leermeester, die essentieel is voor elke kunststudent, kan er ook inspiratie worden gehaald bij de meesters uit het verleden. Zo leerde Escher niet alleen van zijn leermeester Samuel Jessurun de Mesquita, maar keek hij ook verder terug in de tijd. Op zijn beurt heeft De Mesquita zich werk van een oude meester eigen gemaakt. Het kijken naar werken van kunstenaars die je voorgingen om inspiratie op te doen voor het eigen werk is zeer gebruikelijk. Het werken in de stijl van of kopiëren van herkenbare beelden is voor kunstenaars een manier om zich de technieken en …
Lees meer
Eugène Strens
In oktober 1952 maakte M.C. Escher een serie houtsneden met als onderwerp de vier elementen. Het was een werk in opdracht voor de verzamelaar en grafiekfanaat Eugène Strens en zijn vrouw Willy. De prenten hebben de vier elementen als thema: aarde, lucht, vuur en water. Voor elk ontwerp lichtte hij één van deze elementen uit op een vignet dat door het echtpaar Strens als nieuwjaarswens werd verstuurd. Het beeld werd vergezeld van hun namen en de groet ‘Felicitas’ (Latijn voor ‘geluk’) met het jaar dat volgt. Voor de vlakvullingen met mieren, vogels, vissen en demonen kon Escher putten uit zijn …
Lees meer
The Andy Warhol Diaries
Over Andy Warhol is alles wel gezegd zou je denken, maar echt kennen zul je hem nooit. Juist de enorme zichtbaarheid van Warhol bleek voor hem een cover waarachter hij zich kon verbergen. Ondanks zijn alomtegenwoordigheid tussen grofweg 1962, toen hij zijn eerste serie Campbell’s Soup Cans maakte, en zijn dood in 1987, bleef de man zelf eigenlijk altijd een enigma. Hij zei weinig en als hij wat zei dan was dat een zo nietszeggend mogelijke reactie. Regisseur Andrew Rossi richt zich in deze docu vooral op Warhols innerlijke leven dat hij nauwgezet aan het zicht onttrok, met name de …
Lees meer
Gespiegelde illusies
Over het algemeen geven spiegels een reflectie van de werkelijkheid, maar in de kunstwereld gelden andere wetten. Zeker in de wereld van Maurits Cornelis Escher. Daarin is niets wat het lijkt. Zijn prenten zijn direct herkenbaar, maar de man erachter was iemand die zich niet zo makkelijk liet kennen. Hij kijkt je aan in spiegelprenten als Hand met spiegelende bol of Drie bollen II. Vertrouwd, empathisch. Maar ook beheerst en wellicht zelfs wat spottend. In zijn prenten schiep hij een wereld vol spiegelingen waarin hij zichzelf en zijn thema’s steeds tegenkwam en ook zijn objecten elkaar ontmoeten. Het was voor …
Lees meer
Hein ‘s-Gravesande
Op 2 juli 1965 overleed journalist, dichter, criticus en essayist G.H. ‘s-Gravesande, bekend onder zijn roepnaam Hein. Hoewel Escher en hij op dat moment al meer dan 30 jaar bevriend waren, ging de kunstenaar niet naar de crematie. Hij werd opgeslokt door het werk aan de prent Knopen, een onderwerp waarin hij zichzelf helemaal had vastgebeten*. Het zou ‘s-Gravesande niet verbaasd hebben. Hij publiceerde meerdere artikelen en een boekje over de man die hij ook als kunstenaar zeer waardeerde. Hein ‘s-Gravesande was een van de eerste critici die serieus aandacht had voor het werk van M.C. Escher en de …
Lees meer
Richard Roland Holst
De term ‘homo universalis’ is tijdens de Renaissance bedacht door de schrijver, filosoof en musicus Leon Battista Alberti (1404-1472). Leonardo DaVinci wordt veelal gezien als het archetype van deze alleskunner. In zijn geval was dat iemand die het complete wetenschappelijke spectrum beheerste. De Griekse filosoof Aristoteles (384-332 v.Chr.) wordt wel beschouwd als de eerste homo universalis. De term wordt nog wel eens misbruikt, maar Richard Roland Holst (1868-1938) zou je toch wel zo kunnen typeren. In de database van het RKD, het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, wordt hij beschreven als auteur, beeldhouwer, decorschilder, directeur van academie, etser, glasschilder, hoogleraar, illustrator, …
Lees meer
Velvet Buzzsaw
Leuke titel, niet al te beste film. Ik heb m vooral gekeken vanwege de omgeving waarin deze horrorsatire zich afspeelt: de kunstscene in LA. En omdat de regisseur Dan Gilroy en hoofdrolspeler Jake Gyllenhaal eerder samen Nightcrawler maakten. In VB wordt een net overleden en tot dan toe onbekende kunstenaar ontdekt en binnen no time enorm gehyped. Zijn geest neemt wraak op de kunstcritici, kunstkopers en kunstdealers die allemaal ineens goud zien blinken. Visueel is het allemaal prima in orde. De kunst spettert van het doek, net als het bloed. Maar er ontbreekt venijn in het script en de …
Lees meer
Een bevrijdende tentoonstelling
Van 5 tot 31 mei 1955 was er in het Stedelijk Museum in Amsterdam een tentoonstelling te zien onder de naam Kunstenaars herdenken 5 mei. Deze viel samen met de eerste nationale herdenking, 5 mei 1955 was namelijk het voor het eerst dat Bevrijdingsdag als nationale feestdag in Nederland werd gevierd. De tentoonstelling was een initiatief van de gelijknamige stichting, die op 1 april van dat jaar was opgericht. Escher was onder andere vertegenwoordigd met Andere Wereld en met Rimpeling. Het oprichtingscomité bestond uit Willem Sandberg (directeur Stedelijk Museum), Leo Braat (beeldhouwer), Ger Lataster (schilder), Pieter Herman Dijkema (Gemeente Amsterdam), …
Lees meer
Werk ohne Autor
Twaalf jaar na Das Leben der Anderen maakt de Duitse regisseur Florian Henckel von Donnersmarck opnieuw een film over zijn vaderlandse geschiedenis. De jonge kunstenaar Kurt Barnert die in Werk ohne Autor zijn weg zoekt is geïnspireerd op het levensverhaal van de Duitse kunstschilder Gerhard Richter maar voegt daar een aantal fictielagen aan toe. Naar verluid wil Richter weinig te maken hebben met de film en dat is ook wel te begrijpen. De kunstenaar wil de mythe zoveel mogelijk in stand houden en kijkers identificeren Barnert nu met Richter terwijl er duidelijke verschillen zijn. WoA is een vaak sentimentele en …
Lees meer
50 jaar ‘De Grafische’
Ter gelegenheid van het vijftigjarige bestaan van de vereniging tot bevordering van de grafische kunst ‘De Grafische‘ werd in februari 1962 in het Stedelijk Museum een grote tentoonstelling gehouden. Escher was er natuurlijk bij, net als zijn vriend Gerd Arntz en vele andere grafische collega’s. Het was bepaald niet voor het eerst dat de grafici in groepsverband en onder de naam van hun vereniging samen exposeerden, maar voor de jubileumtentoonstelling werd echt groot uitgepakt. Onder de titel Prent waren er in het Stedelijk meer dan 300 werken te zien. Grafiek van alle soorten en in de meest uiteenlopende stijlen, werkwijzen en opvattingen. …
Lees meer
The Square
De wereld van de moderne kunst is een makkelijk doelwit voor satire. De pretenties en wollige taal vragen om erom geridiculiseerd te worden. In de openingsscène van The Square wordt de Zweedse museumdirecteur Christian (Claes Bang) geïnterviewd door Amerikaanse journaliste Anne (Elizabeth Moss). Zij stelt hem juist die vraag: wat betekenen die wazige teksten over zijn tentoonstelling nou eigenlijk? Maar Christian blijft schermen met termen als ’topos’ en ‘mega-expositie’. Maar regisseur Ruben Östlund laat het niet bij grappen over de kunstwereld. Hij laat zien hoe de elite losgeweekt is van de maatschappij en hun moraal en mededogen heeft uitbesteed. Östlund …
Lees meer
Loving Vincent
In de documentaire China’s Van Goghs (2016) kijken Xiaoyong Zhao en zijn collega-schilders, tijdens een spaarzaam pauzemoment, naar Lust for Life (1956). In deze film van Vincente Minnelli kruipt Kirk Douglas in de huid van Vincent van Gogh. Ondanks de cultuur-, tijds- en oplageverschillen is het voor de Chinese schilders niet moeilijk mee te leven met hun getroebleerde collega. Voor de Westerse markt kopiëren ze aan de lopende band werken van Van Gogh en andere grote meesters en verdienen daar een schamel loon mee. Ze hebben net opdracht gekregen om 800 ‘Van Goghs’ te maken in 40 dagen voor hun …
Lees meer
Lilith
Ik was gisteren te gast bij Den Haag FM. Voor het programma Woordenrijk besprak ik daar een werk uit Galerie Barbette. Ik koos voor het werk Lilith van de Haagse kunstenaar Floris Duijvestein. Indrukwekkend groot en erotisch is het, heel anders dan de Lilith die ik al kende. De Prerafaëlitische schilder Dante Gabriel Rossetti maakte in 1866-1868 namelijk een versie waarin ze veel enigmatischer is en eerder platonische dan vleselijke liefde uitstraalt. Rossetti maakte ook een sonnet bij het werk. In de uitzending praat ik over Lilith en lees in het sonnet van Rossetti voor.
Lees meer
25 jaar Photoshop
Mooi stuk van Arno Haijtema over het 25-jarig bestaan van Photoshop waarvoor ik een terugblik heb geschreven over het ontstaan van het programma, de rol van David Hockney en de eerste foto die erin beschikbaar was. Twee broers, een lasso en een toverstaf Aan de basis van het meest succesvolle beeldbewerkingsprogramma ooit staan twee broers die elkaar blindelings aanvoelden. Ze verzonnen een product dat in 25 jaar enorm geëvolueerd is maar dat in de kern nog steeds hetzelfde is: een toverdoos waarvan de grenzen bepaald worden door de creativiteit van de gebruiker. Die toverdoos kon aanvankelijk op scepsis rekenen van fotografen. …
Lees meer
Blockbusterboosheid
De Late Rembrandt is voorbij. De meer dan 100 schilderijen, tekeningen en prenten die Rembrandt in de laatste periode van zijn leven maakte, gaan terug naar hun eigenaren over de hele wereld. Een tentoonstelling vol superlatieven die je niet mocht missen. Toch heb ik dat heel bewust wel gedaan. In 2011 kwam staatssecretaris Halbe Zijlstra met zijn plannen voor de Nederlandse museumsector. Heel kort door de bocht kwam het erop neer dat de overheid de musea ‘los’ liet en ze de opdracht gaf hun eigen broek op te gaan houden. Cultureel ondernemerschap heet dat. Het geschreeuw was niet van de …
Lees meerVan Abbemuseum wil zelfstandig worden
Het Van Abbemuseum wil zich per 1 januari 2017 losmaken van de stad Eindhoven. Als zelfstandig museum hoopt het slagvaardiger en ondernemender te worden. Maar financieel blijft het museum afhankelijk van de gemeente. Zakelijk directeur Anastasia van Gennip geeft toe dat het een optimistisch scenario is. Ze gaat er echter van uit dat de Eindhovense politiek akkoord gaat. Het museum zal 2016 dan gebruiken om zich voor te bereiden op de zelfstandige status. Het Van Abbemuseum heeft een jaarbegroting van 6,5 miljoen euro. De gemeente betaalt daarvan nu ruim 4 miljoen euro. Het is niet zo dat het museum afstand …
Lees meerMauritshuis exposeert kunstschatten van ‘The Frick’
In het Mauritshuis is vanaf 5 februari de tentoonstelling The Frick Collection – Kunstschatten uit New York te zien. Een bijzondere gebeurtenis omdat het New Yorkse museum haar topstukken zelden uitleent. Dankzij zorgvuldig relatiebeheer lukte het de directie van het Mauritshuis toch ze in bruikleen te krijgen. In totaal 36 stukken, met daarbij werk van onder anderen Van Eyck, Gainsborough, Constable en Ingres is te zien. Het Haagse museum leende eerder werk uit aan dat in New York, waaronder Het meisje met de parel (1665) van Vermeer en Het Puttertje (1654) van Carel Fabritius. De tentoonstelling waarin ze te zien …
Lees meerRotterdamse Museumnacht gaat toch door
Het leek er niet op dat het goed zou komen maar het is toch gelukt. De Rotterdamse musea leggen hun ruzie bij en organiseren samen de Rotterdamse Museumnacht 2015. Het wordt wel een sobere editie. Toen de zes musea aan het Museumpark zich uit de organisatie van de Museumnacht terugtrokken leek dat de doodsteek voor het evenement. Ze wilden hun museum gratis openstellen, zonder gedoe met passe-partouts en daaraan gekoppeld gratis vervoer. Dat was tegen het zere been van de vele kleinere musea en galeries in de stad. Die gebruikten de nacht om hoge bezoekersaantallen te trekken waarmee ze konden …
Lees meer
Watching the Nachtwacht
Het blijft toch fascinerend. Dat gekrioel voor de Nachtwacht waarin elke kijker vecht voor een rustig plekje om alleen te zijn met het beroemdste schilderij van Nederland. Gelukkig is het groot dus er is ruimte voor allemaal. Het is mooi om te zien hoe veel mensen aan de slag gaan met de uitlegkaarten die verstrekt worden, maar het fotograferen van Rembrandts schutterstuk en van andere kunstwerken in een museum heb ik nooit begrepen. ‘I was there’, ok. Maar dan moet je er op z’n minst een selfie van maken. Het schilderij zelf en de andere duizenden collectiestukken zijn in hoge …
Lees meer
Homo ludens musealis
De Museum Experience. Twee woorden die best logisch naast elkaar geplaatst kunnen worden, maar de ‘experience’ werd in het museum altijd vooral subjectief/impliciet beleefd. Elke bezoeker ervaarde het museum op een eigen manier, afhankelijk van diens sociale achtergrond, opleiding, staat van zijn op de bewuste dag, enzovoort. Het museum was een belevenis, maar die belevenis was wel steeds anders. In de afgelopen jaren is dat concept steeds meer gaan schuiven naar een objectieve/expliciete belevenis. De kennis die een bezoeker vergaart wordt via een route en in hapklare brokken gepresenteerd, in de vorm van een spectaculaire tentoonstelling. De zintuigen hebben het druk …
Lees meer