Tag: Koude Oorlog
A Spy Among Friends
Begin jaren ’60 stuurt MI6 (de Britse buitenlandse inlichtingendienst) haar officier Nicholas Elliot (Damian Lewis) naar Beiroet om te proberen zijn goede vriend Kim Philby (Guy Pearce) een schriftelijke bekentenis te laten ondertekenen dat hij sinds de Tweede Wereldoorlog voor de Sovjet-Unie heeft gespioneerd. Tijdens dat verhoor van een aantal dagen bespreken de mannen hun persoonlijke verleden en probeert Elliot te achterhalen waarom Philby gedaan heeft wat hij heeft gedaan. Voor Elliot is de spionage een verraad van alles waar hij voor staat. Een verraad dat zwaarder weegt dan hun vriendschap. De bekentenis komt er maar Philby slaagt erin om …
Lees meer
Moscow on the Hudson
Bitterzoet. Dat is toch wel het kernwoord van deze film van Paul Mazursky over Vladimir Ivanoff, de Russische immigrant die tijdens een trip naar New York overloopt naar de VS. Defection is een woord dat nu weinig mensen nog wat zegt, maar tijdens de Koude Oorlog was de betekenis ervan echt enorm. Bij Vladimir Ivanoff loopt het overigens wat anders. Hij wordt zelf een beetje overvallen door zijn plotselinge besluit. Ivanoff is saxofonist in het circus van Moskou en woont samen met zijn uitgebreide familie in een klein appartement. Heel gezellig maar ook heel benauwend. Hij staat …
Lees meer
Crimson Tide
De oorlog in Oekraine duurt lang en vergt veel slachtoffers. Onrechtvaardig tot op het bot, zo voelt het. Maar tegelijkertijd voelt het ook archaisch. Man-tegen-mangevechten, kanonnenvuur en schotenwisselingen staan ver af van de nucleaire oorlog die decennialang op de loer lag maar nooit is uitgebroken. Gelukkig maar. In Crimson Tide, vijf jaar na Glasnost gemaakt, staan de VS en Rusland tegenover elkaar in een standoff die doet denken aan de Cuban Missile Crisis in oktober 1962. Er hoeft maar iemand echt gek te doen en de hel breekt los. Hier is dat een Russische generaal die er klaar mee is …
Lees meer
WarGames
Tuurlijk, veel is hopeloos verouderd maar WarGames is wel een van de beste films die laat zien hoe de dreiging tijdens de Koude Oorlog voelt en hoe computertechnologie de overheid maar ook de huiskamer veroverde. Het uitgangspunt dat de mens feilbaar is maar dat alles overdragen aan een computer niet de oplossing is, is nog steeds relevant. Thematisch gedateerd maar als film zeer effectief en vermakelijk. Ik schreef ooit een column over computers in cinema. Daarin kwam deze film ook aan bod als voorbeeld van losgeslagen computers die de hele mensheid in gevaar kunnen brengen. In film zijn die …
Lees meer
The Day After
De rampenfilm to end all rampenfilms. In dystopische spektakelfilms gaat de wereld meestal spectaculair ten onder, maar die ondergang is geworteld in fantasie. Ook vormt die ondergang meestal het decor voor een heroïsche strijd van een groepje overlevenden. Maar in 1983 is er een film gemaakt over een reëel doemscenario. Een doemscenario dat met de oorlog in Oekraïne en de bijbehorende dreigende taal ineens weer dichterbij komt. The Day After begint met een serie banale scenes over gewone mensen die gewone dingen doen. Inwoners van Lawrence, Kansas, en Kansas City, Missouri, en van verschillende familieboerderijen in de buurt van nucleaire …
Lees meer
The Americans, seizoen 6
September 1987, drie jaar na het einde van seizoen 5. Het seizoen dat eindigde met een verwijdering tussen Philip en Elizabeth. Hij is gedesillusioneerd en gelooft steeds minder in zijn spionagewerk. Elizabeth gaat er nog wel voor en wordt juist fanatieker. Philip is inmiddels een full-time travel agent, Henry zit op een boarding school en Paige studeert terwijl ze in training is als KGB agent. Elizabeth heeft het ontzettend druk omdat ze het werk moet doen dat ze eerst samen met Philip deed. Intussen begint Stan steeds meer twijfels te krijgen over zijn buren. Het is de tijd van de …
Lees meer
The Americans, seizoen 5
Seizoen 5 voelde wat mij betreft als een herhaling van zetten. De missies van het echtpaar Jennings gaan gewoon door, net als het langzaamaan inlijven van hun dochter Paige. Ditmaal draait het om zaadveredelaars die de oogst in thuisland Rusland zouden kunnen schaden of juist helpen. Wat dit seizoen wel onderscheidt van de andere is de verhaallijn in Rusland, waar een KGB-agent die voorheen in de VS was gestationeerd, wordt gevolgd. En de rol van Tuan, een jonge Vietnamees die als agent is gerekruteerd door de Russen. Het concept van de serie blijft sterk; het contrast tussen het familieleven in …
Lees meer
The Americans, seizoen 4
Hoewel The Americans over grote thema’s als de Koude Oorlog, spionage en contraspionage en enorme politieke intriges gaat, is vooral het feit dat al die thema’s zo klein gemaakt worden de kracht ervan. De spanningen tussen Elizabeth en Philip Jennings (met grote klasse gespeeld door Keri Russell en Matthew Rhys) onderling, die met hun dochter Paige en die met hun handlers en bronnen/slachtoffers is als een mini Koude Oorlog die me voortdurend bij de les houdt. Daarnaast is het echt genieten om de 80’s zo mooi tot leven te zien komen. Nu Paige weet, wel zo ongeveer, wat haar ouders …
Lees meer
The Americans, seizoen 3
Het is inmiddels 1982. Elizabeth en Philip Jennings zijn ervaren in het spelen op een paar schaakborden tegelijk, maar er komt er nog eentje bij. Puberende dochter Paige is bezig zichzelf te ontdekken, maar de richting die ze kiest verontrust pa en ma nogal. Intussen dreigt Paige gerecruteerd te worden door de KGB. Ze lijkt net zo onverzettelijk als haar moeder, dus zou het niets een tijd worden dat ze in haar voetsporen treedt? Die hardop gestelde vraag, gecombineerd met de argwaan van Paige jegens haar altijd schimmig opererende ouders, vormt de drijfveer van dit seizoen. Niet dat er geen …
Lees meer
Colossus: The Forbin Project
Ik kwam deze science-fictionthriller tegen bij mijn research voor mijn nieuwe MacFan filmcolumn, over computers in film. Ik had er nog nooit van gehoord. Heel vreemd is dat niet. Colossus heeft een nogal donkere boodschap en een pikzwart einde. Bioscoopgangers zullen met weinig hoop de zalen verlaten hebben. Toch is de film zeker interessant. Colossus is een gigantische supercomputer die bedacht is door Dr. Charles A. Forbin. Het intelligente apparaat krijgt de volledige controle over de Amerikaanse defensie en het vermogen zelf te beslissen wat nodig is als er dreiging is. Inclusief het lanceren van kernwapens. Zodra Colossus is geactiveerd …
Lees meer
Bridge of Spies
Het blijft Spielberg. Zo gruwelijk als in een Koude-Oorlogfilm als The spy who came in from the cold wordt het nooit. Waar het je daar soms echt koud om het lijf werd bij de belevenissen van de Alec Leamas, blijft de Russische spion hier toch vooral een lieve man die in een verkeerd beroep is beland. Mark Rylance, de acteur die deze Rudolf Abel speelt, kreeg trouwens wel een Oscar. Die verdient hij eigenlijk alleen al voor de openingsscenes, waarin hij zijn werk doet terwijl hij de Brooklyn Bridge schildert en daarna opgepakt wordt. Spielberg laat het hele verhaal zien …
Lees meer
The Americans, seizoen 1 en 2
Washington DC, 1981. Elizabeth en Philip Jennings wonen in een buitenwijk van de stad, runnen een reisbureau en hebben een puberende dochter en een iets jongere zoon. In alles lijken ze ‘all American’. Niemand van hun vrienden, buren en collega’s weet iets van hun andere leven. Een leven dat volledig in dienst staat van de KGB en waarin ze in opdracht Amerikaanse staatsgeheimen naar de Russen moeten zien te krijgen. Af en toe vallen daarbij ook slachtoffers. Dat contrast, waarin het stel het ene moment hun dochter moet corrigeren of een biertje gaat drinken met hun FBI(!)-buurman, en het andere …
Lees meer
J Edgar
Op zich is het logisch om een biopic vooral over een persoon te laten gaan, maar de nadruk op de man J Edgar Hoover gaat wel ten koste van inzicht in een uiterst interessant instituut dat al sinds de oprichting zorgt voor intriges, politiek gekrakeel en een immer voortdurende controverse rondom het nut ervan. Hoover zat al bij de voorganger van de FBI en hij zou 48 (!) jaar het gezicht ervan vormen, van 1924 tot zijn dood in het zadel in 1972. En bij dat gezicht bleef het niet. Het bureau zou een spiegel vormen van zijn innerlijke drijfveren, …
Lees meer
Stanley Kubrick: The Exhibition + retrospectief
Tussen 21 juni en 9 september besteedt EYE aandacht aan de legendarische regisseur Stanley Kubrick in de vorm van een unieke tentoonstelling en een uitgebreid retrospectief. Ik kijk terug op de carrière van een man die net zo boeiend is door wat hij niet heeft gemaakt als wat wel. ‘If I had my way I would shoot a scene and then go home for a month to think about it‘. Zo luidde Stanley Kubricks antwoord op een vraag van criticus Gene Siskel over hoe lang het duurt om een film te maken die voldoet aan Kubricks eisen. Het is een veelzeggende uitspraak van …
Lees meer
Torn Curtain
Torn Curtain was Alfred Hitchcocks 50e film. Na 3 ongelooflijk productieve decennia deed hij het in jaren 60 wat rustiger aan, maar juist die rust heeft zijn werk niet goed gedaan. Althans, na Psycho werden zijn films gewoon minder goed ook al besteedde hij er meer tijd aan. The Birds en Marnie waren nog wel goed, maar Torn Curtain en Topaz zijn het predikaat Hitchcockiaans niet waardig. Hij hield daarna een tijdje rust en haalde pas in 1972 nog eens flink uit met zijn laatste meesterwerk: Frenzy. Torn Curtain gaat over Amerikaanse kernfysicus professor Michael Armstrong (Paul Newman) die …
Lees meer
Fail-Safe
Het is toch wel bizar dat er in hetzelfde jaar 2 films zijn gemaakt over een escalerende Koude Oorlog waarin de VS per ongeluk vliegtuigen met kernkoppen op de Sovjet-Unie afsturen en de 2 presidenten aan de telefoon proberen een dreigende doomsday te voorkomen. Stanley Kubrick koos in Dr. Strangelove voor satire, cynisme en een absurdistische aanpak, waarin de Amerikanen vertegenwoordigd lijken door een stel malloten met aan het hoofd een niet helemaal bekeerde Nazi en een president die met zoetgevooisde stem zijn razende Sovjet-collega tracht te kalmeren. Supermachten met kernkoppen en een knop die die op weg kan sturen …
Lees meer
The Odd Couple en Hopscotch
Hoe ik erbij kwam weet ik niet maar ik had ineens zin om Walter Matthau weer eens te zien. Een acteur die geboren leek om de enigszins droevige komiek te spelen maar die toch wel meer in z’n mars bleek te hebben. The Odd Couple (naar het toneelstuk van Neil Simon) heb ik al vaker gezien, maar het blijft een genot om getuige te zijn van de chemie tussen Matthau en zijn tegenspeler in 10 (!) films Jack Lemmon. Hopscotch daarentegen was volkomen nieuw. Hierin is Matthau CIA-agent Miles Kendig die met vervroegd pensioen gestuurd wordt maar dat niet pikt. …
Lees meer
Tinker Tailor Soldier Spy
Nou, dit is echt zo’n film die je nog eens vaker kan zien. Ik zat geboeid naar het acteerwerk, de sets en props, de locaties en het camerawerk te kijken maar miste wel eens wat van de plotontwikkelingen. Het verhaal van TTSS zit nogal complex in elkaar, met een hoop suggestie, indirecte boodschappen en personages die allemaal iets te verbergen hebben. En dat verhaal wordt dan ook nog eens met flashbacks verteld, waardoor het steeds ff tijd kost om uit te zoeken waar ik in de timeline zit. TTSS is wel echt een product van deze tijd, en is een …
Lees meer
The spy who came in from the cold
De tweede (en laatste want ik ga donderdag al) in voorbereiding op Tinker Tailor. The Ipcress File was een Len Deighton verfilming, maar deze is ook van John le Carré. Maar waar TTSS vooral over de burelen van de Britse Geheime dienst zelf gaat concentreert The spy who came in from the cold zich op één geheim agent (Alec Leamas) die terugkeert van zijn laatste missie in Berlijn. Hij weigert echter een bureaufunctie, vooral omdat hij nog een appeltje te schillen heeft met zijn Oostduitse Angstgegner. Deze Hans-Dieter Mundt slaagde erin alle agenten die onder Leamas’ verantwoordelijkheid vielen te vermoorden, en …
Lees meer
The Ipcress File
Ik wil Tinker Tailor Soldier Spy gaan zien maar wil me eerst wat voorbereiden met andere films uit deze Britse traditie. Michael Caine speelde de rol van agent Harry Palmer, hoofdpersonage in de spionageromans van Len Deighton, 3 keer in 1966 en 1967. De eerste keer in deze sterke thriller over het brainwashen van wetenschappers door een geheimzinnige Oost-Europese organisatie. Maar hoewel de plot interessant is vormt de ware kracht van de film toch wel de manier waarop het in beeld gebracht is en het anti-autoritaire karakter van Palmer, in een wereld die beheerst werd door tradities en formaliteiten. Harry …
Lees meer
Invasion of the Body Snatchers
Op 11 september overleed acteur Kevin McCarthy. Hij speelde in zo’n 100 films maar zal voor altijd herinnerd worden door zijn hoofdrol in de sci-fi klassieker Invasion of the Body Snatchers. Het is een echte nailbiter die je van begin tot eind bij de les houdt over een stadje dat wordt overgenomen door aliens. Alleen jammer van de door de studio opgelegde raamvertelling waarin de tot waanzin (You’re next!!!) gedreven Dr. Miles Bennell (McCarthy) zijn verhaal vertelt en uiteindelijk ook geloofd wordt. Het doet afbreuk aan de rechtlijnigheid, klasse en minimalisme waarmee regisseur Don Siegel het verhaal vertelt. Critici en …
Lees meer
Nikita
Sterke gestileerde thriller van Luc Besson over een junkie die door een geheime overheidsdienst opgeleid wordt tot huurmoordenaar, een variant op het maakbaarheids principe in de Pygmalion mythe. In stijl en muziek doet Nikita zeer eighties aan, maar dat is juist een sterk punt. De opdrachten die ze uiteindelijk krijgt zijn niet echt spannend en ook de plot bevat aardig wat gaten. Dat wordt echter allemaal teniet gedaan door de ijzersterke hoofdrol van Anne Parillaud die volkomen geloofwaardig is als het apathische meisje dat langzaam …
Lees meer
Frost Nixon
Richard Nixon was al aan zijn vrije val begonnen toen hij het verzoek kreeg van news anchor David Frost voor een interview. Nixon en zijn staf zagen in het interview met de gladde playboy Frost een kans om zijn imago op te vijzelen, en wellicht zelfs meer. Nixon en Frost hielden een serie van 12 interviews waarin het hele verhaal aan bod kwam. Aanvankelijk leek het erop dat Nixon er inderdaad goed op stond, maar op het laatst draaiden zijn kansen dramatisch. De verbale strijd tussen het journalistieke en het politieke kanon levert een uitstekende film …
Lees meer
Filmcultuur na 1968: hoe politieke omwentelingen hun weerslag kregen in de cinema
Veertig jaar geleden was Frankrijk voor even het epicentrum van een wereldwijde eruptie van protest en verzet. In een golf van breed gevoelde verontwaardiging kwamen frustraties uit alle lagen van de bevolking plotseling aan het oppervlak. Het begon in de studentenbeweging, maar de protesten spreidden zich uit naar arbeiders, politieke facties en andere (linkse) groeperingen. In dit artikel zet ik op een rij hoe het protest zich ontwikkelde, hoe het geïnspireerd werd door en op zijn beurt een inspiratie was voor andere protestbewegingen, en hoe het verzet reageerde op het geweld in de samenleving en oorlogen. Vervolgens onderzoek ik hoe …
Lees meer