Blurred Lines, de enorme hit van Robin Thicke en Pharrell Williams uit 2013, is zelf een vage grens overgestoken. De grens tussen inspiratie en plagiaat. Het nummer deed niet alleen denken aan Marvin Gaye’s Got To Give It Up, het is een kopie. Dat heeft de rechter gisteren besloten in een bizarre rechtszaak die al begon toen het nummer nog op 1 stond.
Zanger Thicke en zijn producer Williams moeten 7,3 miljoen dollar betalen aan Nona en Frankie Gaye, twee van Marvin Gaye’s kinderen. Een schadevergoeding van 4 miljoen dollar en 3,3 miljoen dollar van de winst. Uit een accountantsrapport dat tijdens de zaak werd voorgelezen bleek dat Blurred Lines ruim 16 miljoen dollar winst heeft opgeleverd. De boete is een van de grootste die ooit in de muziekindustrie is toegekend.
Tijdens de rechtszaak mocht de muziek zelf niet gebruikt worden, waardoor de jury een mening moest vormen aan de hand van bladmuziek. Alleen tijdens enkele getuigenverklaringen waren korte fragmenten uit de hits te horen. Muziekdeskundigen bogen zich over de akkoordenschema’s en baslijnen en probeerden het verschil of juist de overeenkomsten tussen de nummers uit te leggen. Er was wel muziek te horen tijdens de rechtszaak: Thicke speelde een medley met onder andere Let It Be van The Beatles, U2’s With or Without You en No Woman, No Cry van Bob Marley. Nummers met een overeenkomend akkoordenschema waarbij nooit over plagiaat is geklaagd.
Na de start van het proces in augustus 2013 ontstond een fel debat in de muziekindustrie en in de juridische wereld over het verschil tussen plagiaat en hommage en over de mogelijkheden die muzikanten nog hebben om zich door andere muziek te laten inspireren. Thicke en Williams stelden dat het meer om een gedeelde sfeer en het oproepen van een tijdperk ging. De overeenkomsten waren slechts marginaal. De familie Gaye zat volledig op het diefstalpad en verwezen het hommage-element naar de prullenbak. Thicke heeft in interviews verklaard dat hij en Williams het gevoel van ‘Got To Give It Up’ hadden geprobeerd te benaderen. Dat is inderdaad gelukt, maar juist die uitspraak heeft de twee waarschijnlijk de das omgedaan. Het feitelijke onderscheid tussen hommage en plagiaat had de jury in de rechtszaak nooit kunnen maken. Of een nummer in de ene of in de andere categorie valt is vooral een mening.
Dat dit geschil voor de rechter werd uitgevochten is wel bijzonder. Beschuldigingen van plagiaat zijn heel normaal in de muziekwereld, net als een eis om schadevergoeding, maar dat leidt zelden tot een rechtszaak. De claims worden meestal veel eerder al toegekend, wanneer copyrighthouders financieel succesvolle muzikanten aanklagen die helemaal geen zin hebben in een dure en gênante gang naar de rechter.
De uitspraak kan grote gevolgen hebben. Popmuziek is een vorm van creatieve diefstal die al generaties lang gaande is. Artiesten laten zich inspireren door de muziek die ze horen en bouwen daarop voort. Dat is juist de kracht van popmuziek: de herkenbaarheid en instant aantrekkelijkheid van een melodie, gecombineerd met een nieuw element. Door deze uitspraak bedenken artiesten zich wel twee keer voordat ze een lekker nummer opzetten in hun studio en dat als basis gebruiken om wat te jammen.