In film bestaat het begrip ‘suspension of disbelief’. Ga je als kijker mee in het verhaal, ook al klinkt het niet bepaald plausibel of kan het eigenlijk helemaal niet? Op het regiedebuut van Halina Reijn is het ook van toepassing en ik moet zeggen dat het uitstellen van het ongeloof niet helemaal is gelukt.
In de psychiatrische inrichting waar behandelaar Nicoline (Carice van Houten) pas is komen werken, krijgt ze te maken met Idris (Marwan Kenzari, Wolf). Een patiënt die in behandeling is voor extreem gewelddadige seksuele delicten. Dat zou je niet zeggen als je hem ziet en hoort. Hij was wellicht een psychopaat, maar komt nu over als een aimabel man die makkelijk praat, nooit de controle verliest en eigenlijk gewoon wel ok is. Dat denken de meeste behandelaars in de inrichting ook en ze zijn van plan om hem op onbegeleid verlof te laten gaan. Nicoline vermoedt echter een zorgvuldig opgebouwde façade en ze is bang dat het direct mis gaat zodra hij maar een stap buiten de deur zet. Intussen tasten de twee elkaar af, waarbij het steeds onduidelijker wordt wie hier nou de patiënt is en wie de behandelaar.
Voor Carice van Houten en Marwan Kenzari moet het maken van Instinct geweldig zijn geweest. Van Houten wordt geregisseerd door haar beste vriendin en Reijn weet als actrice hoe je acteurs op hun gemak moet stellen en wat ze fijn vinden om te spelen. Van Houten gooit hier haar volledige range op tafel, van professionele vrouw met controle tot de onzekere en verknipte versie die geen idee heeft wie ze eigenlijk is. Kenzari is juist vooral hetzelfde, maar door de mengeling van zijn aimabele voorkomen en vlotte babbel aan de ene kant en de voortdurend op de achtergrond aanwezige vulkaan aan de andere, blijft hij toch fascinerend om naar te kijken. Als acteershowcase voor twee topacteurs is Instinct dan ook zeker geslaagd. Maar een therapeut die zo labiel is als Nicoline, die niet weet wat ze met haar seksualiteit aan moet en soms nauwelijks zelfstandig lijkt te kunnen functioneren, is toch wel erg ongeloofwaardig. Ze lijkt een te makkelijke prooi voor Idris, als ze elkaar teasen met verkrachtingsfantasieën en Nicoline helemaal de draad kwijtraakt. Idris raakt zelfs door haar verveeld, maar pakt het kat- en muisspel uiteindelijk toch weer op. De situatie deed me denken aan Paul Verhoeven’s Elle, al is de verkrachting van Isabelle Huppert daarin de start van de verwikkelingen en zijn die ingebed in een veel complexere film. Als Nicoline op het laatst alsnog de regie overneemt, is Halina Reijn me eigenlijk al kwijt. Het is aan het spel van Carice en Marwan te danken dat ik toch aangehaakt blijf.